با توجه به نتیجه تحقیقاتی که تاکنون بعمل آمده هنوز مورخین به طور قطع به این باور نرسیده اند که بشر کی و در کجا و تحت‌تاْثیر کدام عامل و به چه صورت رو به تمدن گذارده است. اما بی شک غارنخستین خانه انسان محسوب میشده است. بدون تردید تمام اوقات زندگی انسان‌های اولیه صرف برآوردن نیاز های ابتدایی از قبیل تأمین خوراک و پناهگاه جهت بقای روزانه می شده است .بدین جهت زندگی گروهی آنها در غار ها می تواند نخستین گام در رسیدن به آرامشی نسبی تلقی گردد . آرامشی که او را به سوی تفکر و تأمل هدایت نموده و شالوده تحولات فرهنگی – اجتماعی جهت پی ریزی آینده ای بهتر باشد .

 غارهای باستانی بهشهر شامل غار های هوتو ، کمربند و التپه به زمان پیش از تاریخ و زمان نو سنگی و میانه سنگی تعلق دارد . آثار بدست آمده از این غارها قدمت و زمان طولانی زندگی بشر در این نقطه از دنیا را به اثبات می رساند.

  غار هوتو که قدمتش به 12 هزار سال قبل بر می گردد در حوالی شهرستان بهشهر واقع شده است. به دنبال کاوش در غارهای هوتو و کمربند در سال 1951 از وجود انسان در عصر یخبندان در این غارها خبر داده شد. کاوش هایی که سال ها قبل در این منطقه انجام شد نیز به کشف دست افزارها و آثار و شواهدی از استقرار انسان های اولیه در این غار منجر شد.   باستان شناسان اخیرا آثاری از تمدن دوران آهن، برنز و تمدن دوران های «کالکولتیک» و «نئولیتیک سفال» در غار هوتو کشف کرده اند.

در حدود 11 هزار سال پیش هوا خیلی گرم شد و قسمت عمده ای از رودخانه های یخ که در کوهستانهای اسکاندیناوی و کوههای اروپای مرکزی و سلسله جبال هیمالیا و هندوکش و پامیر وجود داشت آب شد. در همین هنگام درحوضه دریای مازندران نیز اتفاقات مهمی رخ داد که با تغییرات در آب و هوا توام گشته، بقدری در سرنوشت بشر اثر بخشید که نتیجه ها و دنباله های آنرا تا امروز مشاهده میکنیم. حوضه همین دریا را بعنوان مثال میتوان بمحور چرخ دنیا تشبیه کرد زیرا از خشکی به اروپا و افریقا و هند و شمال شرقی آسیا راه دارد و حدود ده هزار سال پیش از لحاظ جغرافیایی نسبت بمحل سکونت کلیه جامعه های کوچکی که درآن زمان در تمام دنیا بوده است مرکزیت داشت. بر اثر همین مرکزیت هر تغییر یا تحولی که در حوضه این دریا رخ میداد دیر یا زود حتی به مردمی سرایت میکرد که در اقصی نقاط دنیای مسکونی امروز زندگی میکردند.

هیدآباد (تروجن ) دو غار پیش‌ از تاریخ‌ کمربند و هوتو وجود دارد که در مطالعات انجام شده توسط باستانشناسان حاکی از اینست که باتوجه به اینکه این منطقه ، محیطی مناسب برای زندگی می باشد بشر اولیه این غارها را به عنوان زیستگاه انتخاب کرده اند. درواقع اهمیت این غارها به پیشینه تاریخی آنها باز می گردد. تاریخ سکونت در این غارها مربوط به دوران فراپارینه سنگی و حدود 12 هزار سال پیش است. کشف سه اسکلت متعلق به یک مرد و دو زن از دوره "نئاندرتال " نشان می‌دهد که قدمت این مکانها دست کم 7500 هزار سال پیش از میلاد مسیح بالغ می‌شود .

 نتایج باستان شناسی های صورت گرفته گویای آن است که ساکنان این اماکن با هنر بافتنی و اهلی کردن خوک و بز کوهی آشنا بوده‌اند و برای شکار حیوانات از سنگ چخماق و تیغه‌های سنگی استفاده می کردند.مدارکی هم که تائید میکنند همین ناحیه پرورشگاه زندگی نوینی بوده است که اکنون عنوان عصر حجر به آن اطلاق میشود. وجود انواع حیوانات و نباتات پرورش یافته و اهلی شده شاهدهای زنده و زبان گویائی است در تأیید این حقیقت که عصر حجر جدید و نوع زندگی نوین در همین ناحیه طلوع کرد و کشاورزی و پرورش حیوانات اهلی و ساختن ظروف سفالین هر سه در همین نقطه شروع شد. به طور کلی در این غارها مراحل مختلف زندگی بشراولیه مشاهده شده است

از دلایل نامگذاری غارهوتو شاید بخاطر انعکاس صدای هوتو می باشد که تکرار آن جذاب است و شاید بهمین دلیل به این اسم نامیده شده است . همچنین به خاطر طولانی بودن مسیرغارکمربند نیز به نام کمربند نامیده شده است می گویند.

تا مدتها اکتشافات باستان شناسی در ایران محدود گردیده بود به غارهای مازندران ( و مخصوصا همین غارهای کمربند و هوتو ) که این کم کاری باستان شناسان در اکتشافات باستان شناسی محققان را به این اشتباه انداخته بود که با عجله اعلام دارند که سرزمینهای مازندران و گیلان به دلیل داشتن رطوبت زیاد قادر به وجود آوردن تمدنهای بزرگ و مهم در سطح جهانی همچو دیگر سرزمینهای ایرانی نبوده اند . با گذشت زمان و سعی و تلاش بیشتر در منطقه بهشهر تاریخ چندین هزار ساله این منطقه به چند صد هزار سال ارتقا یافت و مازندران و بهشهر به عنوان قدیمی ترین سکونتگاه بشر در تمام حوزه کاسپین بزرگ شناخته شد . در پایان قرن نوزدهم ، باستان شناس و ایرانشناس بزررگ اروپایی ( باستانشناس فرانسوی ) ، ژان دمرگان به ایران (و مازندران) آمد و بر روی صخره های سنگی حاشیه غربی شهر بهشهر ( دو کیلومتری آن ) در جاییکه صخره هایش را درختچه های انار پوشانده است ، غارهای هوتو و کمربند که در آنها نشانه های فراوانی از زندگی قبل از تاریخ بشر ، مربوط به انسانهایی که با نژاد امروزه بشر متفاوت بوده اند را کشف کرد . قسمتی از آثار این غارها متعلق به انسانهایی می باشد که معروف به " نئاندرال " هستند ، این انسانهای اندیشمند از نسل امروزی بشر توانائیهای بیشتری داشتند و از اجداد ما ماهرتر و در ساختن ابزار دقیق و ظریف مهارت داشته، آنها حتی مردگان خود را دفن و آداب مذهبی می داشته اند و به زبانی نه چندان پیچیده سخن می گفته اند ) . گستره ای که تاکنون از این گونه انسان در سطح جهان کشف گردیده است ، شامل سرزمینهایی چون جنوب فرانسه ، ایتالیا ، فلسطین ، شبه جزیره کریمه ( در شمال غرب ایرانزمین و در نزدیکی قفقاز ) و اسپانیا می باشد.در سالهای بین 1949 تا 1951 ( بعد از جنگ دوم جهانی )  میلادی یک گروه از باستان شناسان دانشگاه فیلادلفیا ( پنسلوانیا ) به سرپرستی پرفسور کارلتون کوون چند غار را در ایران و مخصوصاً منطقه مازندران را مورد بررسی قرار دادند . بررسی هائی که در غار هوتو (7 کیلومتری غرب مرکز بهشهر ) صورت گرفت طبقات نئولیتیک یا سنگ‌جدید متعلق به حدود 6000 تا 10000 سال قبل از میلاد ( تمدن دوران آهن وبرنز تا تمدن دوران های کالکولتیک و نئولیتیک سفال ) را دراین غار نشان داد. همچنین با بررسیهائی که کارلتون کوون (Carleton Coon باستانشناس آمریکایی از باستان‌شناسان معروف درخصوص این دوغار به انجام رسانید مشخص نمود که حیواناتی نظیر خوک ، گوسفند وبزوگاو در این زمان اهلی شده اند . بین بدین معنی است که ایرانیان از قدیمی ترین روزگار به مرحله رام کردن حیوانات رسیده بوده اند و می توانسته اند از حیوانات وحشی رام رام شده برای زندگی بهتر خود استفاده کنند .

 غارهای کمربند و هوتو  درفاصله  100 متری از یکدیگر قرار دارند. آثاری که از این دو غار بدست آمده همگی مکمل یکدیگر بوده و هر دو بیانگر وجود انسان در دورانهای یخبندان تا عصر حاضر بوده است . نکته حائز اهمیت اینست که در هیچیک از نقاط ایران اطلاعات مبسوطی راجع به تمدنهای گذشته مردم این سرزمین مانند اطلاعاتی که در غارهای کمربند وهوتو بدست آمده کشف نگردیده است .

کاوشهائیکه در غار کمربند بعمل آمده تغییرات متوالی آب و هوا (ارتفاع آب و ... ) و وضع زندگی اهالی این نواحی را بخوبی روشن مینماید.

در پائین ترین طبقه این غار استخوانهای سگ ماهی کشف شده که به 10600 سال پیش تعلق دارد، پس در حدود 10600 سال پیش هوای این ناحیه ملایم بلکه گرم بوده و عصر یخ به پایان رسیده و باران نیز زیاد شده.

در طبقه بالاتر آثاری کشف شده که زمان آنها در حدود 9600 سال پیش برآورد میشود این آثار دلالت میکند که این ناحیه هنوز در تصرف مردمی بوده است که نوع زندگی آنها عصر حجر قدیم بوده است و از راه شکار زندگی میکرده اند ولی بجای استخوان سگ ماهی استخوان غزال یافت شده که میتوان احتمال داد که آب و هوا اندکی خشک تر یا کم باران شده بود.

در طبقه سوم که زمان آن در حدود 8600 سال پیش برآورد شده است تعداد خیلی زیاد استخوان بره و بزغاله کشف شده که مسلما اهلی بوده اند. بعلاوه آثاری از استخوانهای گراز همچنین سفال ساده و داس سنگی نیز در این طبقه وجود داشت.

در چهارمین طبقه که زمان آن 8000 سال پیش برآورد شده است آثار گوسفند و بز و خوک اهلی کشف شد و داس سنگی برای درو کردن، همچنین آثار سفالهای تازه.

وجود آثاری از داس سنگی و حیوانات اهلی و از ظروف سفالین بنحو خیلی واضح دلالت میکند که بین 9600 سال پیش و8600 سال پیش انقلابی در طریقه تامین معیشت این مردم بوقوع پیوسته و این مردم کشاورزی و پرورش حیوانات اهلی و صنعت سفال‌سازی را شروع کرده بودند.

در هیچ نقطه دیگری از دنیا نیز تاکنون آثاری کشف نشده است که بوجود کشاورزی و دامپروری و ساختن ظروف سفالین دلالت کند و از آثار غار کمربند قدیمی تر باشند. 

1. در فراپارینه سنگی فوقانی مردمی که در غار زندگی می کردند شکارگر بودند، در جنگل و دشت شکار می کردند. غذای اصلی آنها غزال و گاو بود، همچنین بز و گوسفند. در این زمان شروع به اهلی کردن بز کردند، به عنوان منبع گوشت و پوست.

 2. در اوایل نوسنگی پیش از آنکه ساکنان کمربند به غلات، سفال، بافتنی ها و استفاده از تبرهای سنگی روی آورند، بز و گوسفند را برای کشتن نگهداری می کردند.

 3. پس از شروع نوسنگی و روی آوردن به غلات، سفال،‌ بافتنی ها و استفاده از تبرهای سنگی، شروع به استفاده از شیر گوسفند و بز و پشم گوسفند کردند.

منبع: وبلاگ اشرف البلاد